Wywiad w Hi-Fi Choice

Wywiad z Krzysią Górniak

Rozmawiał Sylwester Podgórski, Polskie Radio Koszalin 

Kobieta grająca na gitarze nie jest dziś niczym nadzwyczajnym czy zjawiskowym ale przed oczami mamy raczej wizerunek gitarzystki akompaniatorki. Z Twojego punktu widzenia, tego kobiecego, dlaczego jest tak mała grupa kobiet traktująca gitarę jako instrument solowy?

Przez wiele zastanawiałam się dlaczego właśnie jest tak mało instrumentalistek-solistek, jeśli mówimy o gitarze. Tak się złożyło, że ten instrument dopiero teraz zyskuje w rękach kobiety swój dźwięk i barwę a także delikatność i odmienny wyraz. Niemniej jednak tych grających na gitarze solistek jest kilka jak choćby Susan Weinert z Niemiec, Leni Stern, jest też w końcu gitarzystka, która grała z Michaelem Jacksonem (Jennifer Batten). Z pewnością jest to instrument trudny, wymagający ogromnego poświęcenia i zaangażowania no i jest to jednak „męski świat”. Trzeba się borykać z mężczyznami (śmiech), trzeba z nimi współpracować i wykazać dużą odporność psychiczną i siłę charakteru.

Ale mam nadzieję, że to borykanie się z mężczyznami czasami jest przyjemne?

Oczywiście, nie powiedziałem tego w znaczeniu negatywnym, natomiast jako młoda dziewczyna byłam otoczona praktycznie wyłącznie mężczyznami. Przecież tu nie chodzi tylko o gitarę ale o środowisko jazzowe, które jest zdominowane przez mężczyzn. W pewnym momencie miałam już odczucia w rodzaju: dlaczego w tym światku nie ma dziewczyn! Ja chcę być chłopakiem (śmiech). Trochę żałowałam, że jestem dziewczyną! Tyle, że po jakimś czasie zauważyłam swoje atuty czyli kobiety grającej na gitarze.

A zdawałaś sobie sprawę z tego, że przez pierwsze lata kariery będziesz postrzegana przez pryzmat właśnie kobiety gitarzystki jazzowej, bardziej zjawiska i przepraszam za określenie ciekawostki niż rasowego jazzowego muzyka? Jak sobie z tym radzisz i czy w ogóle o tym myślisz?

Teraz już o tym nie myślę, może tak było na początku mojej kariery. Wydaje mi się, że moja muzyka mówi sama za siebie. Tutaj nie trzeba nic dopowiadać, zawsze byłam za tym, żeby jakość i wartość płyt stała za artystą a nie jego płeć, czy kwestie związane z jego życiem osobistym. Mam wrażenie, że w ostatnim czasie media przerzucają ciężar z tego co artysta tworzy na to czym się zajmuje prywatnie lub jakie są jego preferencje seksualne. Te kwestie są dla mnie drugorzędne, najważniejsza jest muzyka i czy tak naprawdę przetrwa próbę czasu.

Zaczynałaś jako gitarzystka klasyczna. Czy osiągałaś na tym polu sukcesy i czy trudny był wybór i decyzja o wyborze gitary elektrycznej?

Mając 17-18 lat byłam już typowana na konkursy gitarowe (klasyczne) ale dla mnie gitara akustyczna ma zbyt małe możliwości ekspresji, dynamiki i barwy. Poza tym zauważyłam, że to instrument bardzo kameralny i dla mnie zbyt mało współczesny w tym sensie, że nie dawał mi możliwości grania np. w dużym zespole, bycia leaderem, operowania różnymi brzmieniami a to wszystko daje gitara elektryczna.

Sam proces i dochodzenie do jazzu był szybki i burzliwy czy stopniowy i łagodny?

To była dosyć zabawna sytuacja. Do 16-tego roku życia właściwie w ogóle nie słuchałam jazzu a jak grali go w radiu to z reguły zmieniałam stację bo uważałam, że ta muzyka była dla mnie mało harmoniczna (śmiech). Nie potrafiłam się odnaleźć szczególnie przy starym, swingowym jazzie. Pewnego razu, przez przypadek, znajomy wręczył mi bilet na koncert w ramach Jazz Jamboree w Warszawie i w ten oto sposób trafiłam na koncert Michaela Brackera. To był koncert praktycznie zagrany solo, Brecker korzystał dodatkowo z sequencera. Bardzo mi się spodobał, to był jazz energiczny, młody i pełen pasji, to był dla mnie przełom. Po koncercie dotarło do mnie, że właśnie to chciałabym w życiu robić.

Pamiętasz swoją pierwszą gitarę elektryczną? Co Cię urzekło w gitarze elektrycznej, co czułaś, jakie emocje, które wnioskując z tytułu ostatniej płyty są dla Ciebie bardzo ważne?

Tak naprawę dokładnie nie pamiętam. Ta gitara po prostu była, kupiłam ją i stała a ja w tym czasie więcej czasu poświęcałam gitarze klasycznej. To przejście było dosyć naturalne. W tym akurat przypadku nie towarzyszyły temu zdarzeniu większe emocje (śmiech).

Jeśli chodzi o Twoją edukację to była bardzo gruntowna i wszechstronna. Poznałaś dwie szkoły, upraszczając polską i austriacką. Są różnice?

W tym czasie kiedy studiowałam w Grazu ta szkoła była mocno związana z Berklee School Of Music i bardzo wiele zdarzyło się czasie mojej edukacji w Austrii. Dotyczy to głównie warsztatów jazzowych ze znakomitymi amerykańskimi muzykami. Miałem lekcje z Billem Dobinsem czy Clarke Fischerem, który pisał partie smyczkowe dla Prince’a. Miałam także zajęcia z Karlem Ratzą, który grał z Chetem Bakerem czy Chaką Khan. Pracowałam też z Waynem Braselem, amerykańskim gitarzystą który nagrywał z Peterem Erskinem czy Johnem Patituccim. To znakomici muzycy z niezwykłym doświadczeniem. Najciekawsze jest to, że te wszystkie osoby mające status gwiazdy, nie zachowują się jak gwiazdy w naszym rozumieniu. Są bardzo komunikatywni i naturalni. Powiedziałabym, że ten mój rozwój muzyczny w Austrii był bardziej liniowy, bez kompleksów. Poza tym uważam, że Polacy w ogólnie nie powinni mieć kompleksów jeśli chodzi o jazz w Europie, bo stanowimy absolutną czołówkę.

Wymieniłaś kilka osób pewnie ważnych dla Ciebie. Jacy jeszcze muzycy mieli największy wpływ na to, że jesteś akurat w tym miejscu a nie innym. Nie mam tu wcale na myśli ulubionych gitarzystów.

To oczywiste, że nie tylko gitarzyści stanowią źródło inspiracji. Przez wiele lat inspirowałam się muzyką klasyczną: Schoenbergiem, Bergiem, Webernem, słuchałam Lutosławskiego, chodziłam na koncerty „Warszawskiej Jesieni”, „Jazz Jamboree” czy „Warsaw Summer Jazz Days”. Inspirowałam się muzyką Pata Metheny i Billa Frisela. Z polskich muzyków bardzo sobie cenię Namysłowskiego, Anię Jopek i tak naprawdę bardzo wiele osób gdyż uważam, że muzyk powinien być wszechstronny i otwarty.

W Twojej grze bardzo podoba mi się, że nie grasz stu dźwięków na sekundę, że raczej szukasz tego właściwego dźwięku, ciekawego brzmienia. Technikę gry, warsztat masz świetny czy nie korci Cię aby zaszaleć, czy ten element ekspresji pozostawiasz na koncerty?

To wynika bardziej w osobowości i tak naprawdę dopiero później od innych dowiaduję się, że tak właśnie jest. W momencie samego procesu twórczego to wynika z mojej wrażliwości, natomiast wiele lat ćwiczeń oraz praktyka na scenie i w studiu powoduje to, że zastanawiam się co zagrać. To słychać np. w grze George’a Bensona, który gra dość oszczędnie a brzmi znakomicie. To nie jest kwestia ile się zagra ale jak! Dla mnie o wiele ważniejsze jest ciepłe brzmienie, barwa i to, żeby przekazać jak najwięcej emocji dość oszczędnymi środkami. Reguła złotego środka arystotelesowskiego zawsze mi w życiu towarzyszy, zresztą nie tylko w muzyce.

W dużej mierze Twoja muzyka jest odbiciem Twojej osobowości?

Myślę, że tak, tym bardziej że wszystkie kompozycje są mojego autorstwa a więc moje przemyślenia. Dotyczy to szczególnie ostatniej płyty, pod którą mogę podpisać się obiema rękami, jest dojrzała i przemyślana.

Jeśli ta muzyka jest odbiciem osobowości to wnioskuję, że z natury jesteś kobietą raczej łagodną, romantyczną choć pewnie w tym łagodnym życiu też zdarzają się burze i zawirowania?

Tak, potrafię postawić na swoim, kiedy trzeba być leaderem zespołu choć staram się pracować zespołowo, czego przykładem Emotions, która została tak naprawdę zaaranżowana przez cały zespół. Uwielbiam interakcję między muzykami, dopowiedzenia do tematu który tworzę. Jeśli jednak bardzo mi na czymś zależy to stawiam na swoim. Jestem też zmienną jak każda kobieta (śmiech).

Kiedy tak naprawdę pomysł na Emotions zaczął się materializować?

Emotions wydałam dla Diuna Club, wytwórni którą sama założyłam. I absolutnie nie marzy mi się żadna wielka wytwórnia w takim kształcie jak wygląda to na naszym rynku, ponieważ one głównie przeszkadzają artyście a nie pomagają. Takie jest moje zdanie i zdanie innych muzyków, którzy wydają w dużych wytwórniach. Dotyczy to przede wszystkich kwestii finansowych.

No i masz całkowitą kontrolą nad samym materiałem, bez konieczności pójścia na jakiekolwiek kompromisy?

Oczywiście. Patrząc na to co dzieje się na rynku, to właśnie zmierza w tym kierunku i problemem dla artysty zakładającego własną firmę jest tak naprawdę tylko skuteczna promocja i dystrybucja płyt.

Nie wiem czy się ze mną zgodzisz ale wszystko to co najlepsze w polskiej muzyce ostatnich lat powstaje na rynku niezależnym?

Nie ma innego wyjścia i będę może trochę brutalna ale znając branżę i ludzi, którzy tam pracują wiem, że nie są do końca ludźmi kompetentnymi, natomiast znają się na sprzedaży i biznesie. Muzyka jest sztuką, którą oczywiście też się sprzedaje ale dla nas muzyków, artystów liczą się nie tylko zyski.

Na Emotions grasz w kwartecie. To już jest ten wymarzony skład z tzw. chemią na scenie i w studiu?

Ogromnie się cieszę, że od dwóch lat współpracuję z tymi samymi muzykami. Wprawdzie zmienił się ostatnio basista i Michała Grotta zastąpił Filip Sojka. Ta zmiana jest korzystna dla zespołu, Filip wniósł dużo dojrzałości ale również nowych pomysłów.

Zarekomendowałaś już Filipa więc kilka słów o innych muzykach z twojego zespołu?

Każdy z nich ma silną osobowość. Perkusista Przemek Knopik gra solowe koncerty i jest kipiącą energią na scenie Zdzisław Kalinowski to świetnie wykształcony pianista po Akademii Muzycznej w Gdańsku. Każdy z nich wzniósł oprócz nienagannej techniki ogromną jakość.

Jak przebiegała sama praca w studiu. Czy jesteś osobą, która musi wejść do studia z perfekcyjnie dopracowanym materiałem czy tak naprawdę tylko ze szkicami?

Z mojego punktu widzenia lepiej mieć w miarę realną wizję tego, co chce się nagrać. Praca w studiu przebiega wtedy o wiele szybciej. W przypadku poprzedniej płyty (Ultra) były to tylko szkice i dlatego też trwało to aż dziewięć miesięcy. Po tych doświadczeniach doszłam do wniosku, że to nie ma sensu. W przypadku Emotions było zupełnie inaczej. Tematy napisałam w wakacje 2008 roku, na jesieni trwały próby z zespołem a następnie praca w studiu przez dwa miesiące.

Miałaś też wyobrażenie przed wejściem do studia jak płyta powinna brzmieć?

Mniej więcej słyszę jak bym chciała aby płyta brzmiała. Wcześniej graliśmy już koncerty z tym materiałem więc wiedziałam czego chcę, było mi łatwiej.
Nie wiem czy się ze mną zgodzisz ale Emotions brzmi dla mnie bardzo ciepło, wręcz analogowo a przez to bardzo kobieco. Traktuję to oczywiście jako komplement, fajnie że czujesz, że jest to kobieca płyta (śmiech).

Rzeczywiście emanuje to kobiece ciepło i mam tu na myśli również Twoje kompozycje. Zgodzisz się, że jesteś typem melodyka?

Absolutnie, dla mnie melodia i harmonia są najważniejsze. Rytm także ale jak komponuję to najpierw myślę jednak o melodii, strukturze harmonicznej, centrach tonalnych, przejściach razem połączonych z melodią.

No właśnie, chwilami Twoja gitara brzmi wręcz śpiewnie jak w pięknym i słonecznym Sunny.

Słyszałam opinie, że ta płyta świetnie nadaje się nie tylko na słoneczne poranki, np. po prysznicu na optymistyczne rozpoczęcie dnia ale także np. na wieczór we dwoje. Mam nadzieję, że Emotions jest na różne chwile, momenty w życiu, które mają nastroić pozytywną energią.

W tej sferze nagraniowej świetnie zostały wyważone proporcje. W składzie jest fortepian ale jednak przez cały czas nie mamy żadnych wątpliwości, że jest to płyta gitarowa, że tym najważniejszym instrumentem jest gitara?

Nad płytą pracowałam z Winicjuszem Chróstem, z którym zresztą zrealizowałam już trzeci materiał. On też jest gitarzystą, było nam więc łatwiej wypracować sposób eksponowania gitary i uzyskać jak najpełniejsze jej brzmienie. Do tego oczywiście ma świetne warunki w studiu ku temu, żeby tworzyć rzeczy wyjątkowe.

Czy podczas nagrywania Emotions trochę eksperymentowaliście z brzmieniem, ustawieniem mikrofonów?

Przy każdej płycie trochę eksperymentujemy. Szuka się najlepszych rozwiązań brzmieniowych ale z drugiej strony mam tak wspaniałą gitarę, zresztą odziedziczoną po Winku Chróście, że już przy poprzedniej płycie na niej zagrałam. On wtedy powiedział, że ona jest dla mnie stworzona, nie sprzedam jej, poczeka na Ciebie. Po dwóch, trzech latach, po zebraniu pieniędzy odkupiłam ją od niego. Tak naprawdę ta gitara (Gibson) świetnie brzmi z „kabla w stół”, do tego dobry equalizer, trochę pogłosu i to wszystko. Brzmienie nie wynika oczywiście tylko z gitary ale również z ręki, to jest kwestia dotyku kostką do strun oraz pracy lewej ręki.

Ostatnio przeczytałem, że nagrałaś bardzo udany album smooth jazzowy i trochę się zdziwiłem. W warstwie melodycznej może tak ale w brzmieniu to raczej delikatne, lekkie ale jednak fusion.

Myślę, że akurat mojej muzyce to nie przeszkadza, dlatego że gdzieś krytycy muszą zaklasyfikować tę moją twórczość. Jak nazwą ją delikatnym fusion to zdecydowanie mniej ludzi będzie wiedziało o co chodzi (śmiech). Natomiast co do meritum to się zupełnie z Toba zgadzam, jest to lekkie fusion, to jest bardzo dobre określenie.

Jest szansa aby ten nowy album ukazał się w innych krajach?

Mam nadzieję i będziemy prowadzić rozmowy. Dotyczą one również nie tylko wydania płyty ale może przede wszystkim, aktywności koncertowej w Europie. Oczywiście nie zapominamy o koncertach w Polsce, których rozplanowywanych jest w najbliższych miesiącach naprawdę sporo (dotyczy to głównie festiwali jazzowych).

Zwracasz uwagę na to jak słuchasz muzyki, w jakich warunkach i na jakim sprzęcie?

O tak! Dla mnie niezmiernie ważna jest jakość dźwięku i to na czym się słucha. Mam kolumny Acoustic Energy i wzmacniacz NAD. Przyznaję się, że to był dla mnie ważny wybór i długo zastanawiałam się nad takim a nie innym sprzętem.

A jakie tytuły płyt wymienisz jeśli chodzi o genialne brzmienie i jednocześnie świetną jakość samej muzyki?

Bardzo dobrze wyprodukowane są ostatnie płyty Prince’a, gdzie dodatkowo jest wiele fajnych eksperymentów brzmieniowych. Z płyt jazzowych bardzo lubię Cassandrę Wilson „Blue Moon Daughter”, akustyczność tej płyty jest zjawiskowa. Podobają mi się niektóre tytuły z muzyki klasycznej, które prezentują tango. Świetnie brzmią płyty wokalistki i gitarzystki Badi Assad czy „Future 2 Future” Herbie Hancocka, szczególnie właśnie na kolumnach Acoustic Energy. Znakomitej muzyki i dobrze nagranej jest oczywiście o wiele więcej.